Opracowania w bibliotece

26.02.2025

Oprócz dokumentów źródłowych warto zajrzeć także do różnego rodzaju opracowań dostępnych w bibliotekach, są wśród nich podręczniki genealogiczne, słowniki biograficzne i geograficzne, monografie historii lokalnej itd.

Pozycje podstawowe

Pierwszym rodzajem pozycji, z którymi warto się zapoznać, zwłaszcza początkującym genealogom, są poradniki dostarczające podstawowej wiedzy, omawiające tradycyjne i nowoczesne narzędzia wykorzystywane w badaniach. Jednak podstawową lekturą dla genealoga są metryki, których tłumaczenia są coraz częściej publikowane. Warto wspomnieć zwłaszcza serie zmierzające do opublikowania akt z danego miasta / obszaru, a zwłaszcza monumentalne dzieła ks. Waldemara Witolda Żurka, tj. Wykazy osób z akt parafialnych diecezji łuckiej do 1945 roku. T. 1-12, oraz Wykazy osób z akt parafialnych diecezji pińskiej do 1947 roku t. 1-6.

Istotne dla poszukiwań mogą być także różnego rodzaju informatory, katalogi ksiąg metrykalnych i ich opracowania np. Księgi metrykalne i stanu cywilnego w archiwach państwowych w Polsce : informator. Jeszcze ważniejsze są pozycje ułatwiające odczytanie metryk pisanych neogotykiem czy grażdanką, zwłaszcza słowniki, np. Dawne zawody i statusy : glosariusz niemiecko-polski opatrzony przykładami odręcznego zapisu z akt pruskich urzędów stanu cywilnego z terenu Wielkopolski (1874-1918). 

Więcej pozycji w zbiorach naszej Biblioteki na stronie: Bibl. PWT - Genealogia pozycje podstawowe lub strefie Wolnego Dostępu w dziale CS Genealogia.

Czasopisma specjalistyczne

Czasopisma specjalistyczne także regularnie publikują artykuły o nowych odkryciach, technikach badawczych i studiach przypadków, m.in. dostępne w naszej czytelni poprzez terminal Academiki: Parantele : rocznik Śląskiego Towarzystwa Genealogicznego we Wrocławiu czy Gens : rocznik Towarzystwa Genealogiczno-Heraldycznego.

Słowniki biograficzne

Dużą pomocą w badaniach mogą okazać się także słowniki biograficzne. Poza wielotomowym Polskim Słownikiem Biograficznym gromadzącym biografie znaczniejszych osób mieszkających w Polsce lub z nią związanych – od Popiela aż do roku 2000, ważniejsze mogą okazać się węższe publikacje dotyczące:

  • konkretnych stanów, np. szlachty, duchownych
  • zawodów, np. wojskowych, techników, logików, introligatorów
  • działaczy politycznych
  • mieszkańców miast i regionów
  • przedstawicieli mniejszości religijnych, np. ewangelików, żydów
  • etnicznych, np. Kurpiów, Ślązaków, lub narodowych, np. Szkotów
  • ofiar działań wojennych, np. z Powstania Warszawskiego
  • osób zmarłych np. w jednym mieście lub pochowanych na jednym cmentarzu
  • innych.

Dzięki takim opracowaniom można szybko znaleźć potrzebne dane i zidentyfikować źródła, które mogą być dalej eksplorowane, a także w przypadku części pozycji poznać realia epoki oraz informacje związane z danym zawodem / stanem itd.

Więcej pozycji w zbiorach naszej Biblioteki na stronie: Bibl. PWT - Słowniki biograficzne lub w czytelni czasopism poprzez portal Academiki.

Historia cywilizacji

Z tego samego powodu warto też sięgnąć po inne biografie i autobiografie osób żyjącym w tym samym czasie oraz coraz popularniejsze ostatnio książki przedstawiające życie codzienne nie tylko elit, ale zwyczajnych członków społeczeństwa, jak pozycje Chłopki czy Ziemianki

Więcej pozycji w zbiorach naszej Biblioteki na stronie: Bibl. PWT - Historia cywilizacji.

Kroniki, pamiętniki i wspomnienia

Ważnym źródłem wiedzy o przeszłości są też kroniki, pamiętniki i wspomnienia, zawierające osobiste relacje z ważnych wydarzeń historycznych oraz codziennego życia ich autorów. Nawet powieści obyczajowe pisane o czasach, w których żyje autor, jak dzieła Jane Austen, mogą pozwolić nam lepiej zrozumieć nie tylko warunki i realia, w których żyli nasi przodkowie, ale i ich sposób myślenia.

Więcej pozycji w zbiorach naszej Biblioteki na stronie: Bibl. PWT - Kroniki i pamiętniki.

Słowniki geograficzne i monografie historii lokalnej

Warto także skupić się na bliższym poznaniu miejsc, w których przebywali nasi przodkowie. Podstawowym żródłem jest Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, zawierający nie tylko dane geograficzne, ale i statystyczno-demograficzne (w tym często wyznaniowe), informacje o szkołach, przemyśle, handlu, transporcie, rolnictwie oraz historii miejscowości, w tym nazwiska kolejnych właścicieli i urzędników (państwowych, samorządowych i wyznaniowych) lub znanych mieszkańców.

Równie przydatne mogą okazać się pozycje zawierające dawne kartografie, np. Granice Śląska : zmiany granic Śląska w czasie i przestrzeni : Śląsk na dawnej mapie : obraz Sudetów w dawnej kartografii lub opisujące architekturę i historię, np. Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej.

Istnieje też szereg innych monografii dotyczących konkretnych jednostek terytorialnych, parafii lub szkół, które dostarczają szczegółowych informacji o społecznościach lokalnych i z których wiele zawiera np. spisy uczniów i nauczycieli / mieszkańców.

Więcej pozycji w zbiorach naszej Biblioteki w strefie Wolnego Dostępu w dziale DK Historia Polski i GA Kartografia lub w katalogu. 

Porada Ze względu na położenie geograficzne nasza biblioteka przyjmuje do zbiorów głównie pozycje dotyczące jednostek terytorialnych, parafii lub szkół na Śląsku, oferujemy jednak naszym czytelnikom sprowadzenie innych pozycji w ramach wymiany międzybibliotecznej. Pamiętajmy, że w przypadku trudności ze znalezieniem informacji zawsze możemy liczyć na informację i poradę bibliotekarza.